vrijdag 15 maart 2024

Panamá

Kijk ik naast me, dan is daar vaak Kevin, “My Panamanian”. Het verbaasd met nog wel eens, dat ik een Panamees aan de haak heb geslagen. Er zijn er namelijk niet zoveel, dit land telt nog geen 5 miljoen mensen, ongeveer net zoveel als Nieuw-Zeeland. En in tegenstelling tot Kiwi’s reizen Panamezen niet zo gek veel naar het buitenland (daar hebben de meeste eenvoudig het geld niet voor). Je komt nooit ergens hordes Panamezen tegen, zoals Japanners, Engelsen of Nederlanders… 

Vaak tijdens onze tocht door Nieuw-Zeeland kregen mensen een beetje een glazige blik als ik ze vertelde dat ik uit Nederland kom, de zoveelste Hollander, big deal. Maar wat, Panama? Wow, Panama. Goh, dit is wel de eerste en enige Panamees die ze OOIT zijn tegengekomen. Waar ligt Panama ook al weer precies? Iets met een kanaal?

My Panamanian 💕

Anyways, hier in Panama stikt het van de Panamezen. Hier val ik juist weer op als een exotisch object, dat op straat ongegeneerd nagestaard en nagefloten mag worden (dat algemene machismo van Latijns-Amerika zal ik nooit gaan waarderen). Maar andere dingen zijn wel weer super leuk aan dit land. En wie weet, de kans is groot dat we uiteindelijk, als we eeeiiindelijk eens uitgereisd zijn (ahum), hier nog wel eens wortel kunnen schieten. Cacao wortels. Daarom een mooi lijstje met pro’s en con’s. Waarom zou je wel of niet in Panama willen wonen? 

Dikke bonus dat er altijd wel een verse jonge kokosnoot te vinden is!

Ten eerste de grote plus is dat ik hier altijd welkom ben. Kevin’s hele familie heeft me vanaf dag een compleet in de armen gesloten en vinden het geweldig dat ik ondertussen ook zo goed de taal spreek. Ik kan zelfs grapjes in het Spaans maken, extra hysterisch! Erg belangrijk om de R goed uit te spreken trouwens. CaRRRRgar is opladen (zoals je telefoon). Cagar is... tja, iets anders (check het voor de grap eens 😂). 

De ouders van Kevin, zijn tante en oom, en een hoop andere Panamazen voor Mil Polleras!

We hebben tijdens de vakantie van de ouders van Kevin een grote roadtrip door het binnenland van Panama gemaakt en zijn familie van beide kanten bezocht. Zo geweldig om op die manier een land te zien; niet als toerist, maar als onderdeel van de familie. En familie is belangrijk hier, het is bijna alles. We hebben bij mensen thuis geslapen en zijn gewoon meegegaan in het dagelijks leven, met alle dagelijkse problemen, uitdagingen en routines. Maar ook de leuke uitjes, het traditionele eten, en de festivals! 

Hier lekker underdressed tussen de Mil Polleras, het grootste traditionele festival van Panamá

Minder is wel dat wanneer Panamezen samenkomen, ze altijd zo LUID zijn. Wow. Wanneer ze samen aan tafel zitten, of aan de telefoon hangen met elkaar, dan wordt er letterlijk naar elkaar geschreeuwd. Zo klinkt het voor mij in ieder geval. Al vanaf het moment dat ze opnemen met het hartverwarmende “wah moet je?”, of gewoon “praat!” is het een heen en weer van oorverdovende uitingen, herhalingen en gelach waar de hele omgeving van kan meegenieten. En een dagje strand is natuurlijk niet compleet zonder quadbike met daar achterop een enorme speaker set voor de boom-boom-boom reggaeton. Dat de familie ernaast ook hun muziek hebben meegenomen maakt niets uit, gewoon ertegen in en degene met de luidste subwoofer wint. 

Afkoelen bij de rivier in Soná

Met een stukje van de familie in Las Tablas

Aan tafel met de tante van Kevin, met stukjes krokodil om te snacken 🐊

De ligging en de geografische geschiedenis van het land zijn trouwens wel echt mega indrukwekkend… Panama wordt ook wel de brug van het leven genoemd, omdat het dit streepje land was dat de losse continenten Noord en Zuid Amerika aan elkaar breidde (daarmee de oceanen opsplitste!). De landmassas's hadden tot dan toe fijn geïsoleerd kunnen evolueren, maar nu kwamen de twee werelden opeens samen, wat een enorme flora en fauna showdown tot gevolg had. 

We hebben laatst het hoogste punt van Panama beklommen: vulkaan Barú met 3474 meter, waar je vanaf de top zowel de Stille Oceaan als de Atlantische Oceaan kunt zien. Zo dun is dit land, een streepje tussen de zeeën, je kunt letterlijk in nog geen twee uur van de ene kust naar de andere rijden! Wat ook de reden is natuurlijk dat hier het kanaal is gegraven, ook nog steeds een indrukwekkende stukje engineering. 

Aan de top van Barú, op 3474 meter, het hoogste puntje van het land

Oh dat brengt me tot rijden in Panama. Geen pretje, zeker niet in Panama City, waar er ALTIJD file is. Pas als je buiten Nederland eens in de auto zit begin je te beseffen hoe strak gepland en geregeld ons verkeersnetwerk is, met optimale stoplicht-wachttijden, super duidelijke verkeersborden en een algemene doordachtheid van de stroom van verkeer in een stad. En hoe het eigenlijk een prima idee is om mensen rijlessen te laten nemen, en een degelijk rijexamen. Toegegeven, het is geen India, maar rijden in Panama vergt wel enige oplettendheid. Enorme gaten in de weg, stoplichten die er opeens mee ophouden, constructiewerken die letterlijk een meter van te voren worden aangekondigd of mensen die zonder indicatie van laan verwisselen of invoegen. 

Serieus, ik weet niet of de meeste Panamezen überhaupt weten waar hun richtingaanwijzers zitten of wat voorrang hebben precies inhoud. Hoezo mag je niet gewoon eerst als jouw auto veel meer heeft gekost dan die andere auto? En aan voetgangers wordt amper gedacht. Als er al een stoep is, ligt deze vol met rotzooi of gaten, en een straat oversteken is altijd weer een stressvol momentje. Dan denk ik met weemoed aan die mooie stoplichten in Nederland, waarbij voetgangers en zelf fietsers een eigen strakke baan krijgen, met een eigen stoplicht, compleet met fietsje of persoontje in de lamp. Om te koesteren!

Om toch zen te blijven in de grote stad gingen we naar puppy yoga. Aanrader.

Dikke bonus wel is dat het hier altijd zo lekker warm is. Soms iets te warm zelfs, en nu ook elk jaar steeds een stukje droger, maar op veel plekken in Panama het ideale klimaat om cacao te verbouwen. En uiteraard ook bananen, mango, papaya, zuurzak (mijn favoriet!), cherimoya, bakbanaan, tamarinde, limoenen, ananas, meloenen, cashew, passievrucht, carambola, avocado, kokosnoten, you name it. Het mango seizoen begint bijna, en je ziet ze overal al hangen aan de bomen, klaar om met bakken naar beneden te gaan vallen. Wat een rijkdom. 

Nou, mijn visum voor Panama zit er ondertussen weer op. Voorheen kregen EU burgers 6 maanden voor toerisme hier, maar dit is sinds 2021 teruggeschroefd naar 3 maanden. We gaan straks zeker werken aan de uitbreiding van mijn verblijfsvergunningsportfolio, maar voor nu gaan we gewoon weer even op pad. We hebben een tour geboekt voor de beroemde zeiltocht van Panama naar Colombia via de prachtige San Blas eilanden, iets wat voor veel backpackers een van de meest bijzondere momenten uit hun reis was. We gaan met de Alessandra en hebben er onwijs veel zin in! Ship ahoy! 

Met Kevin's mama op pad in Casco Viejo, het oude centrum van Panama City

zondag 7 januari 2024

Talamanca Chocolate

Oh cacao. Ze laat me maar niet gaan. Na de fantastische permacultuur cursus hadden we nog wat tijd over op ons toeristenvisum voor Costa rica en we besloten dit door te brengen aan de Caribische kust. Helemaal klaar met die kou in de bergen van Monteverde! We stopten nog wel even in San José, de hoofdstad die iedereen zoveel mogelijk vermijd. Maar nu hadden we er nieuwe vrienden, van de cursus, en hebben we een geweldige “permatour” gemaakt, en zoveel mogelijk mensen bezocht. Wat een warm onthaal! De kameraadschap van de ervaring gloeit nog steeds na. En een plek bezoek je natuurlijk het beste samen met locals. 

Toen kwamen we aan in Puerto Viejo, “Old Harbour”, met een mega Caribische vibe. Deed me zo vaak aan Belize denken! Bananen, kokosnoten, reggaeton, vissoep, en een hoop verdwaalde hippies en klagende expats. En overal cacao! Niemand weet wat er eerst aankwam in dit gebied: cacaobomen of mensen, maar ze hebben er zeker al een lange tijd samen geleefd. Eerst de inheemse bevolking, toen de Spanjaarden, toen de aangespoelde en ontsnapten tot-slaaf-gemaakten en nu de rest van de wereld die op bezoek komt of hier verdwaald raakt.

Heel toevallig: een collega van mijn online werk bij ALL the way UP woont in Puerto Viejo, en runt daar een kattenasiel (doneren!). Zij tipte ons dat haar buurvrouw chocolade maakt en met vrijwilligers werkt. En ik zal haar eeuwig dankbaar zijn voor deze tip! Het was namelijk de perfecte plek voor ons, een warm (chocolade) bad. 

We hebben echt heerlijk samen gewerkt met Ancel van Talamanca Chocolate, een dame uit Schotland, die al bijna 15 jaar met cacao werkt en ons zoveel te leren had. Het was geweldig fantastisch, en we zijn uiteindelijk veel langer gebleven dan gepland. Zo lang zelfs dat we even op en neer naar Panamá moesten om ons visum voor Costa Rica te verlengen. En dat terwijl we eigenlijk op een “visa run” voor Panama naar Costa Rica waren gekomen! Volg je em nog?

Wat een privilege om zo de vrijheid en middelen te hebben dit te doen 💕 We hebben uiteindelijk ruim 1,5 maand op de finca gezeten, en in die tijd minstens 30 kilo cacaobonen verwerkt, als het niet meer is! En we deden alles, het hele proces; van het oogsten van de cacao, tot het verpakken van de gemaakte repen, echt tree to bar :-) We hebben geleerd hoe je een kleine batch cacao opzet voor fermentatie, waarom cacao als sindsoudsher met maize geassocieerd wordt, hoe je een vegane witte chocolade maakt, hoe je een koude steenroller (melanger) aan de praat krijgt, hoe je de chocolade tempereert, en hoe je cacao boter “Silk” daarvoor maakt, hoe je een chocolade gietvorm efficiënt afschraapt en hoe je de folie om de repen netjes vouwt en dichtplakt. Alles met de hand. En boy o boy o boy hebben wij veel chocolade gegeten! 

Ik ben het echter nog steeds niet zat, en Kevin ook niet. Het wordt alleen maar steeds logischer om straks onze eigen plek met cacaobomen te hebben. 

Naast dat alles hebben we trouwens ook vrolijk verschillende nevenactiviteiten ondernomen. Zoals hanen slachten, plukken en klaarmaken voor een heerlijk mole voor het kerstdiner. Nu weet ik dat het belangrijk is zowel de poten als de vleugels van het beest vast te hebben wanneer je kop eraf gaat hakken. We hebben nieuwe vruchten leren kennen, nieuwe planten, nieuwe kruiden, en wat je er allemaal mee kan doen. Ancel is namelijk naast een chocolade maker ook een begenadigd kruidengenezer. We hebben van alles en nog wat gefermenteerd en gebrouwen, veel ook samen met de andere vrijwilligster die ook op de finca woonde, Emma uit Australië. Hoezo betalen voor een piña colada als we zelf kokosmelk kunnen maken en ananas brandewijn kunnen destilleren? 

Puerto Viejo was werkelijk een paradijs voor ons, zoals voor velen. We hebben groene macaws gezien, in de golven geboogieboard, op het strand gefietst, vuurshows gezien, cacao ceremonies met extatische dans meegemaakt, kippen- en eendeneieren gezocht, onder de cacaobomen gekayakt, met regenwater gedoucht, tientallen pipa's leeggedronken, lekker geknuffeld met de honden en katten van Ancel en prachtige gesprekken gevoerd over cacao, cacao, cacao. Het was mooi :-)

We zijn ondertussen terug in Panama City, klaar voor een nieuw avontuur, iets typisch Panamees. Wordt vervolgd...


De beste wensen voor 2024!!

De groene macaw, met uitsterven bedreigd, een prachtig dier

Ons kerstdiner buffet

Boogie boarden!

Met hond Hero naar het strand, "Playa Negra" (Zwarte Strand)

Chocolade. En nog meer chocolade.

Alles netjes in de vorm gieten

Proberen de temperatuur precies goed te krijgen, dat komt heel nauw!

Voorbereiden van het kerstdiner. Er was gelijk een stuk minder herrie in de ochtend. 

Cacaobonen kraken om de schil te verwijderen. Met de hand!

Het strand even voor onszelf 💛

Checken of onze repen goed tentoongesteld werden in de winkel!

Cacao oogsten met Emma en Archangel

Samen op pad naar een "seed exchange" bij een finca in het binnenland

Daphne in the chocolate factory

Vreemde vruchten proberen in de botanische tuin

Dat schort heb ik samen met de moeder van Kevin gemaakt!

Op bezoek bij mijn collega Marlies en haar katjes

Zonsondergang...