vrijdag 15 maart 2024

Panamá

Kijk ik naast me, dan is daar vaak Kevin, “My Panamanian”. Het verbaasd met nog wel eens, dat ik een Panamees aan de haak heb geslagen. Er zijn er namelijk niet zoveel, dit land telt nog geen 5 miljoen mensen, ongeveer net zoveel als Nieuw-Zeeland. En in tegenstelling tot Kiwi’s reizen Panamezen niet zo gek veel naar het buitenland (daar hebben de meeste eenvoudig het geld niet voor). Je komt nooit ergens hordes Panamezen tegen, zoals Japanners, Engelsen of Nederlanders… 

Vaak tijdens onze tocht door Nieuw-Zeeland kregen mensen een beetje een glazige blik als ik ze vertelde dat ik uit Nederland kom, de zoveelste Hollander, big deal. Maar wat, Panama? Wow, Panama. Goh, dit is wel de eerste en enige Panamees die ze OOIT zijn tegengekomen. Waar ligt Panama ook al weer precies? Iets met een kanaal?

My Panamanian 💕

Anyways, hier in Panama stikt het van de Panamezen. Hier val ik juist weer op als een exotisch object, dat op straat ongegeneerd nagestaard en nagefloten mag worden (dat algemene machismo van Latijns-Amerika zal ik nooit gaan waarderen). Maar andere dingen zijn wel weer super leuk aan dit land. En wie weet, de kans is groot dat we uiteindelijk, als we eeeiiindelijk eens uitgereisd zijn (ahum), hier nog wel eens wortel kunnen schieten. Cacao wortels. Daarom een mooi lijstje met pro’s en con’s. Waarom zou je wel of niet in Panama willen wonen? 

Dikke bonus dat er altijd wel een verse jonge kokosnoot te vinden is!

Ten eerste de grote plus is dat ik hier altijd welkom ben. Kevin’s hele familie heeft me vanaf dag een compleet in de armen gesloten en vinden het geweldig dat ik ondertussen ook zo goed de taal spreek. Ik kan zelfs grapjes in het Spaans maken, extra hysterisch! Erg belangrijk om de R goed uit te spreken trouwens. CaRRRRgar is opladen (zoals je telefoon). Cagar is... tja, iets anders (check het voor de grap eens 😂). 

De ouders van Kevin, zijn tante en oom, en een hoop andere Panamazen voor Mil Polleras!

We hebben tijdens de vakantie van de ouders van Kevin een grote roadtrip door het binnenland van Panama gemaakt en zijn familie van beide kanten bezocht. Zo geweldig om op die manier een land te zien; niet als toerist, maar als onderdeel van de familie. En familie is belangrijk hier, het is bijna alles. We hebben bij mensen thuis geslapen en zijn gewoon meegegaan in het dagelijks leven, met alle dagelijkse problemen, uitdagingen en routines. Maar ook de leuke uitjes, het traditionele eten, en de festivals! 

Hier lekker underdressed tussen de Mil Polleras, het grootste traditionele festival van Panamá

Minder is wel dat wanneer Panamezen samenkomen, ze altijd zo LUID zijn. Wow. Wanneer ze samen aan tafel zitten, of aan de telefoon hangen met elkaar, dan wordt er letterlijk naar elkaar geschreeuwd. Zo klinkt het voor mij in ieder geval. Al vanaf het moment dat ze opnemen met het hartverwarmende “wah moet je?”, of gewoon “praat!” is het een heen en weer van oorverdovende uitingen, herhalingen en gelach waar de hele omgeving van kan meegenieten. En een dagje strand is natuurlijk niet compleet zonder quadbike met daar achterop een enorme speaker set voor de boom-boom-boom reggaeton. Dat de familie ernaast ook hun muziek hebben meegenomen maakt niets uit, gewoon ertegen in en degene met de luidste subwoofer wint. 

Afkoelen bij de rivier in Soná

Met een stukje van de familie in Las Tablas

Aan tafel met de tante van Kevin, met stukjes krokodil om te snacken 🐊

De ligging en de geografische geschiedenis van het land zijn trouwens wel echt mega indrukwekkend… Panama wordt ook wel de brug van het leven genoemd, omdat het dit streepje land was dat de losse continenten Noord en Zuid Amerika aan elkaar breidde (daarmee de oceanen opsplitste!). De landmassas's hadden tot dan toe fijn geïsoleerd kunnen evolueren, maar nu kwamen de twee werelden opeens samen, wat een enorme flora en fauna showdown tot gevolg had. 

We hebben laatst het hoogste punt van Panama beklommen: vulkaan Barú met 3474 meter, waar je vanaf de top zowel de Stille Oceaan als de Atlantische Oceaan kunt zien. Zo dun is dit land, een streepje tussen de zeeën, je kunt letterlijk in nog geen twee uur van de ene kust naar de andere rijden! Wat ook de reden is natuurlijk dat hier het kanaal is gegraven, ook nog steeds een indrukwekkende stukje engineering. 

Aan de top van Barú, op 3474 meter, het hoogste puntje van het land

Oh dat brengt me tot rijden in Panama. Geen pretje, zeker niet in Panama City, waar er ALTIJD file is. Pas als je buiten Nederland eens in de auto zit begin je te beseffen hoe strak gepland en geregeld ons verkeersnetwerk is, met optimale stoplicht-wachttijden, super duidelijke verkeersborden en een algemene doordachtheid van de stroom van verkeer in een stad. En hoe het eigenlijk een prima idee is om mensen rijlessen te laten nemen, en een degelijk rijexamen. Toegegeven, het is geen India, maar rijden in Panama vergt wel enige oplettendheid. Enorme gaten in de weg, stoplichten die er opeens mee ophouden, constructiewerken die letterlijk een meter van te voren worden aangekondigd of mensen die zonder indicatie van laan verwisselen of invoegen. 

Serieus, ik weet niet of de meeste Panamezen überhaupt weten waar hun richtingaanwijzers zitten of wat voorrang hebben precies inhoud. Hoezo mag je niet gewoon eerst als jouw auto veel meer heeft gekost dan die andere auto? En aan voetgangers wordt amper gedacht. Als er al een stoep is, ligt deze vol met rotzooi of gaten, en een straat oversteken is altijd weer een stressvol momentje. Dan denk ik met weemoed aan die mooie stoplichten in Nederland, waarbij voetgangers en zelf fietsers een eigen strakke baan krijgen, met een eigen stoplicht, compleet met fietsje of persoontje in de lamp. Om te koesteren!

Om toch zen te blijven in de grote stad gingen we naar puppy yoga. Aanrader.

Dikke bonus wel is dat het hier altijd zo lekker warm is. Soms iets te warm zelfs, en nu ook elk jaar steeds een stukje droger, maar op veel plekken in Panama het ideale klimaat om cacao te verbouwen. En uiteraard ook bananen, mango, papaya, zuurzak (mijn favoriet!), cherimoya, bakbanaan, tamarinde, limoenen, ananas, meloenen, cashew, passievrucht, carambola, avocado, kokosnoten, you name it. Het mango seizoen begint bijna, en je ziet ze overal al hangen aan de bomen, klaar om met bakken naar beneden te gaan vallen. Wat een rijkdom. 

Nou, mijn visum voor Panama zit er ondertussen weer op. Voorheen kregen EU burgers 6 maanden voor toerisme hier, maar dit is sinds 2021 teruggeschroefd naar 3 maanden. We gaan straks zeker werken aan de uitbreiding van mijn verblijfsvergunningsportfolio, maar voor nu gaan we gewoon weer even op pad. We hebben een tour geboekt voor de beroemde zeiltocht van Panama naar Colombia via de prachtige San Blas eilanden, iets wat voor veel backpackers een van de meest bijzondere momenten uit hun reis was. We gaan met de Alessandra en hebben er onwijs veel zin in! Ship ahoy! 

Met Kevin's mama op pad in Casco Viejo, het oude centrum van Panama City

zondag 7 januari 2024

Talamanca Chocolate

Oh cacao. Ze laat me maar niet gaan. Na de fantastische permacultuur cursus hadden we nog wat tijd over op ons toeristenvisum voor Costa rica en we besloten dit door te brengen aan de Caribische kust. Helemaal klaar met die kou in de bergen van Monteverde! We stopten nog wel even in San José, de hoofdstad die iedereen zoveel mogelijk vermijd. Maar nu hadden we er nieuwe vrienden, van de cursus, en hebben we een geweldige “permatour” gemaakt, en zoveel mogelijk mensen bezocht. Wat een warm onthaal! De kameraadschap van de ervaring gloeit nog steeds na. En een plek bezoek je natuurlijk het beste samen met locals. 

Toen kwamen we aan in Puerto Viejo, “Old Harbour”, met een mega Caribische vibe. Deed me zo vaak aan Belize denken! Bananen, kokosnoten, reggaeton, vissoep, en een hoop verdwaalde hippies en klagende expats. En overal cacao! Niemand weet wat er eerst aankwam in dit gebied: cacaobomen of mensen, maar ze hebben er zeker al een lange tijd samen geleefd. Eerst de inheemse bevolking, toen de Spanjaarden, toen de aangespoelde en ontsnapten tot-slaaf-gemaakten en nu de rest van de wereld die op bezoek komt of hier verdwaald raakt.

Heel toevallig: een collega van mijn online werk bij ALL the way UP woont in Puerto Viejo, en runt daar een kattenasiel (doneren!). Zij tipte ons dat haar buurvrouw chocolade maakt en met vrijwilligers werkt. En ik zal haar eeuwig dankbaar zijn voor deze tip! Het was namelijk de perfecte plek voor ons, een warm (chocolade) bad. 

We hebben echt heerlijk samen gewerkt met Ancel van Talamanca Chocolate, een dame uit Schotland, die al bijna 15 jaar met cacao werkt en ons zoveel te leren had. Het was geweldig fantastisch, en we zijn uiteindelijk veel langer gebleven dan gepland. Zo lang zelfs dat we even op en neer naar Panamá moesten om ons visum voor Costa Rica te verlengen. En dat terwijl we eigenlijk op een “visa run” voor Panama naar Costa Rica waren gekomen! Volg je em nog?

Wat een privilege om zo de vrijheid en middelen te hebben dit te doen 💕 We hebben uiteindelijk ruim 1,5 maand op de finca gezeten, en in die tijd minstens 30 kilo cacaobonen verwerkt, als het niet meer is! En we deden alles, het hele proces; van het oogsten van de cacao, tot het verpakken van de gemaakte repen, echt tree to bar :-) We hebben geleerd hoe je een kleine batch cacao opzet voor fermentatie, waarom cacao als sindsoudsher met maize geassocieerd wordt, hoe je een vegane witte chocolade maakt, hoe je een koude steenroller (melanger) aan de praat krijgt, hoe je de chocolade tempereert, en hoe je cacao boter “Silk” daarvoor maakt, hoe je een chocolade gietvorm efficiënt afschraapt en hoe je de folie om de repen netjes vouwt en dichtplakt. Alles met de hand. En boy o boy o boy hebben wij veel chocolade gegeten! 

Ik ben het echter nog steeds niet zat, en Kevin ook niet. Het wordt alleen maar steeds logischer om straks onze eigen plek met cacaobomen te hebben. 

Naast dat alles hebben we trouwens ook vrolijk verschillende nevenactiviteiten ondernomen. Zoals hanen slachten, plukken en klaarmaken voor een heerlijk mole voor het kerstdiner. Nu weet ik dat het belangrijk is zowel de poten als de vleugels van het beest vast te hebben wanneer je kop eraf gaat hakken. We hebben nieuwe vruchten leren kennen, nieuwe planten, nieuwe kruiden, en wat je er allemaal mee kan doen. Ancel is namelijk naast een chocolade maker ook een begenadigd kruidengenezer. We hebben van alles en nog wat gefermenteerd en gebrouwen, veel ook samen met de andere vrijwilligster die ook op de finca woonde, Emma uit Australië. Hoezo betalen voor een piña colada als we zelf kokosmelk kunnen maken en ananas brandewijn kunnen destilleren? 

Puerto Viejo was werkelijk een paradijs voor ons, zoals voor velen. We hebben groene macaws gezien, in de golven geboogieboard, op het strand gefietst, vuurshows gezien, cacao ceremonies met extatische dans meegemaakt, kippen- en eendeneieren gezocht, onder de cacaobomen gekayakt, met regenwater gedoucht, tientallen pipa's leeggedronken, lekker geknuffeld met de honden en katten van Ancel en prachtige gesprekken gevoerd over cacao, cacao, cacao. Het was mooi :-)

We zijn ondertussen terug in Panama City, klaar voor een nieuw avontuur, iets typisch Panamees. Wordt vervolgd...


De beste wensen voor 2024!!

De groene macaw, met uitsterven bedreigd, een prachtig dier

Ons kerstdiner buffet

Boogie boarden!

Met hond Hero naar het strand, "Playa Negra" (Zwarte Strand)

Chocolade. En nog meer chocolade.

Alles netjes in de vorm gieten

Proberen de temperatuur precies goed te krijgen, dat komt heel nauw!

Voorbereiden van het kerstdiner. Er was gelijk een stuk minder herrie in de ochtend. 

Cacaobonen kraken om de schil te verwijderen. Met de hand!

Het strand even voor onszelf 💛

Checken of onze repen goed tentoongesteld werden in de winkel!

Cacao oogsten met Emma en Archangel

Samen op pad naar een "seed exchange" bij een finca in het binnenland

Daphne in the chocolate factory

Vreemde vruchten proberen in de botanische tuin

Dat schort heb ik samen met de moeder van Kevin gemaakt!

Op bezoek bij mijn collega Marlies en haar katjes

Zonsondergang... 

woensdag 1 november 2023

Permacultura

Het stond al een tijdje op mijn lijstje: een Permaculture Design Course (PDC) doen. En opeens was daar de perfecte gelegenheid, qua timing, locatie en budget. Kevin en ik hebben de afgelopen 2 weken in het prachtige hotel en finca Valle Escondido doorgebracht, samen met een groep van ongeveer 30 mensen, stuk voor stuk fantastisch, en mijn hart stroomt over momenteel. 

We hebben veel geleerd. Permaculture Design gaat om zoveel meer dan alleen gewassen verbouwen, het is een design methode voor menselijk samenzijn. Samenzijn met elkaar maar ook vooral met de aarde. We hadden elke dag theorie lessen, over water, aarde, planten, zichtbare en onzichtbare structuren en klimaat. Maar ook praktische momenten, waarop we zelf Bokashi en bosbioma kweekten, of de "dubbel spitten" techniek toepasten. Of simpelweg een groot gat hebben gegraven, voor een nieuwe vijver voor het hotel, met de muziek hard aan en veel gelach.  

De permacultuur principes kan ik ondertussen dromen en na ons eindproject kregen we ons diploma. We hebben de 90 uur volgemaakt en notitieboekjes volgeschreven. Maar het meest bijzondere was wel om dit samen met anderen te doen. Iedereen die zich aanmeldt voor een PDC is een bepaald soort persoon, en om zoveel zorgzame, intelligente, getalenteerde en ecologisch gepassioneerde mensen in een ruimte samen te zetten kan alleen maar voor magie zorgen. We hebben samen yoga gedaan, cacao ceremonies, extatische dans, keramiek, muziekcirkels. We hebben een hoop nieuwe vrienden nu; een prachtig netwerk zowel binnen als buiten Costa Rica, er hernieuwde hoop in de menselijkheid 💕

Kevin en ik verblijven momenteel nog in de buurt, bij onze nieuwe vriend Finn, om even bij te komen en nieuwe plannen te maken. We gaan straks weer op pad, richting de Caribische kust nu. Valle Escondido ligt in Monteverde, in de bergen van Costa Rica, tegen het beroemde "cloud forest" aan. Oktober is ook de natste en koudste maand hier, laagseizoen voor het toerisme. We hebben een aantal koude nachten gehad en onze kleren over elkaar moeten dragen. 

Helemaal klaar dus om weer af te dalen naar de tropische warmte. We hebben nog geen concrete plannen, behalve dat we terugkeren naar Panama zo lang mogelijk uitstellen. Daar zijn namelijk in de afgelopen week flinke protesten uitgebroken. Ze hebben groot gelijk, en het voelt als een belangrijke periode voor het land. Maar nog even in rustig en vredig Costa Rica blijven klinkt fijn 😊
















woensdag 20 september 2023

Patos Suertudos

Twee weken al zitten we in deze bubbel die Patos Suertudos heet, “Lucky ducks” in het Spaans. We kwamen rechtstreeks uit Panama, waar, bij de grensoversteek, de Panamese kant even mijn dagen heeft geteld (ik had nog precies 1 dag over van mijn toeristenvisum) en ze bij de Costa Ricaanse kant gelukkig genoegen namen met onze, nog onbetaalde, vliegticket reservering terug naar Panama. We waren bij beide balies de enige die dag, nergens andere toeristen of backpackers te bekennen. Maar wel overal mensen met kleine, vieze rugzakjes, waar kampeermatjes, afgedragen Crocs of halfbakken tentjes achteraan bungelden. Ze droegen oude, besmeurde kleren, roken naar menselijkheid en zagen er vreselijk vermoeid uit. 

We waren al gewaarschuwd dat er enorme ophopingen van migranten ontstaan zijn bij de grenzen in Midden-Amerika, trechters vol met mensen die maar één doel hebben: richting het Noorden, naar het beloofde land. Het voelde erg dubbel allemaal, wij als frisse reizigers met onze praktische broeken en glanzende bankpasjes. Zij als complete families die op dat moment de beruchte “Darien Gap” al overleefd hadden, het stuk jungle tussen Colombia en Panama, dat zo ondoordringbaar is dat de Pan-American highway er even stopt. Maar dus wel elke dag gemiddeld 10.000 migranten bevat, op weg van zuid naar noord, letterlijk en figuurlijk. Hoe houd je de hoop tijdens zo’n reis? Wat verwachten ze te vinden? Hoeveel bereiken er uiteindelijk daadwerkelijk de VS? 

De grens achter ons gelaten, en opeens in vriendelijk & vrolijk Costa Rica (Pura Vida!), gingen wij verder met de bus naar het groene bergdorpje San Vito, waar we vervolgens met taxichauffeur Johnny bij de finca aankwamen. Het had geregend, alles rook fris en vruchtbaar en zowel Kristy en David als hun honden waren blij ons te zien. Tijd voor een ruime maand onderdompeling in permacultuur en duurzaam jungle leven! 

Patos Suertudos is een instituut waar ondertussen al meer dan 250 vrijwilligers doorheen zijn gekomen. Velen hebben hier hun “Permaculture Design Course” certificate behaald, of gewoon geleerd van alles wat er hier te leren valt. Van humanure tot zonne-energie, van landbewerking tot dieren houden, van koken met zonlicht (letterlijk!) tot bakken op een rocketstove, van zeep maken tot voedsel drogen. Voor Kristy en David is het allemaal normaal geworden, ze zitten hier nu al ruim 10 jaar en hebben vrijwel alles geprobeerd. Veel lukt, veel ook niet, en het is allemaal nog steeds één groot project in wording. Maar een heerlijke plek om te zijn. We slapen in een veredeld schuurtje, eten elke avond samen, veelal van het land, en bekijken elke dag wat we die dag eens gaan doen. Tuinieren? Oogsten? Schoonmaken? Kokkerellen? In de ochtend schijnt de zon en werken we, in de middag regent het en rusten we. 


Een van de grote redenen dat Kevin en ik juist hier wilden zijn, is dat Patos Suertudos ook rond de 100 cacao bomen heeft, die ondertussen in volle productie zijn (waar de lokale eekhoorns ook erg blij mee zijn). Er staan hier naast de keuken emmers vol met gefermenteerde en gedroogde cacaobonen, maar ook een melangeur (steen-vermaler), om er daadwerkelijk chocolade van te maken. Magisch! Eergisteren ben ik de tuin in gelopen voor wat verse limoenen, waarvan ik de rasp met lokale honing tot chocolade bonbons heb omgetoverd. Het is één grote proef & speeltuin, maar ook gelijk een prachtige plek vol inspiratie voor ons eigen land straks. Wat is er allemaal mogelijk? Wat kunnen we straks zelf toepassen? Wat moeten we zeker niet doen? Het is een constante balans tussen schaarste en overvloed. We leven van het land en zijn afhankelijk van het weer. Dit maakt je erg bewust van de fysieke omgeving. Hebben we vandaag genoeg zon gevangen in de panelen om de waterkoker nog een keer aan te zetten? En wat gaan we in godsnaam met die berg bakbananen doen, die allemaal in een keer rijp zijn? 

Foto’s? Check mijn Instagram even, de wifi kan het voor de blog even niet aan 😉

zondag 16 juli 2023

I ❤ Nederland

Op 3 december vorig jaar kwam ik in Nederland aan, precies op tijd voor Sinterklaas. Het was even slikken dat ik in Nieuw-Zeeland net de winter uitkwam, die in Nederland op het punt stond te beginnen. Maar het ontvangst had niet warmer kunnen zijn, met mijn lieve zus Saranne die helemaal in haar uppie naar Schiphol reed om me op te halen. 's Middags kwamen haar kindjes thuis, en tante Daphne was er, yay! Het was super fijn om zo "thuis" te komen. En het voelde gelijk weer vertrouwd.


Nederland had COVID ondertussen zo goed als achter zich gelaten en je merkte er amper nog iets van. Lekker vrij rondlopen en mensen ontmoeten. Ik mocht het rustig aan doen, want het zou nu eigenlijk alleen wachten worden op Kevin en zijn visum. Ik had natuurlijk langer in NZ kunnen blijven, maar dan had ik de wervelwind van feesterijen gemist die December altijd is. Sinterklaas, Kerst, Oud & Nieuw, en later ook Carnaval, het ging allemaal zo snel. Maart was nog even doorbijten qua weersomstandigheden maar toen begon de lente toch echt. En had Kevin opeens, onverwacht snel, zijn permanente verblijfsvergunning voor Nieuw-Zeeland binnen!

We besloten elkaar in Istanbul te treffen, en via Athene naar Cyprus te gaan, om zijn broer daar te bezoeken. En toen samen nog even in Nederland te zijn. Het was zo fijn om iedereen te hebben gezien. En om daarna ook Kevin nog even te komen showen. Ik heb geweldige momenten gehad. Het halve land doorgetreind en -gefietst om mooie mensen te zien. Wat bof ik toch! 

Dank jullie wel voor alle geweldige gastvrijheid weer ❤

Ik heb teveel foto's om te delen, daarom heb ik er een album van gemaakt: de highlights van Nederland 22-23. En daar heb ik gelijk een verzoek bij! Ik weet dat ik namelijk foto's mis. Het album is open, en ik zou het super vinden als er nog foto's bijkomen, mocht je een momentje hebben :-)

zaterdag 15 juli 2023

Whenua

Whenua betekent "land" in Te Reo Maori, een van de eerst-gesproken talen in Aotearoa (Nieuw-Zeeland). Fascinerend dat het ook "placenta" betekent. Land is belangrijk voor de Maori. Als iemand zich op traditionele wijze voorstelt, geven ze aan tot welke berg ze behoren, en tot welke rivier, die net als hun grootouders tot hun voorouders behoren. Een sterke connectie met land. 

Wat is mijn whenua

Ik ben geboren in Nederland, maar breng er steeds minder tijd door. Ik kom altijd met plezier "thuis", maar ga ik altijd weer met plezier "op pad". Geboren worden in de Nederland is als de levensloterij winnen. Je kunt wellicht alleen nog beter doen met Zwitserland of Noorwegen ofzo. Of Nieuw-Zeeland. 

De eerste keer dat ik Nieuw-Zeeland zag, vanuit het vliegtuig (ik ging er enkel voor een lang weekend heen), kreeg ik het gevoel dat misschien mijn land was. Het was een gevoel van thuiskomen, ongekend. De kleur van het licht, het rollende landschap, de ruimte en weidsheid, het was fascinerend. Één grote speeltuin. En zo verwelkomend voor iemand met een Nederlands paspoort. 

Toen ik daarom tijdens de pandemie, samen met Kevin dit keer, naar Nieuw-Zeeland terugkeerde (na een beetje een omweg in Midden-Amerika), dacht ik dat het best eens voor een tijdje zou kunnen zijn. Het is een geweldig land om te wonen en wat bén ik blij met mijn permanente verblijfsvergunning. Ik heb niet veel bezittingen en dat stukje papier, gedecoreerd met een varen, is een van mijn meest geliefde. 

Kevin is ook blij met zijn verblijfsvergunning. Mooi land, fijne mensen, een stuk minder corrupt dan zijn thuisland, een plek waar we allebei onbeperkt mogen werken, wonen, zijn. Maar jeetje, het is wel fris in Nieuw-Zeeland. Als in: noemen ze dit zomer? 

Wisten we niet, maar Kevin blijkt allergisch te zijn voor koude lucht (waarbij koude lucht dus relatief is). Zodra het "te koud" wordt, dan slaan de zenuwen in zijn neus op hol en blijft hij 's nachts urenlang wakker. Het is een automatische reactie om te voorkomen dat zijn lichaam ongemerkt onderkoeld raakt. Wakker blijven, er dreigt gevaar! Echter, dit gebeurt al bij temperaturen van onder de 10 graden Celsius.... best normale omstandigheden dus, in Nieuw-Zeeland in ieder geval, en in Nederland. Maar niet in Panama, waar zijn zenuwstelsel zich ontwikkeld heeft. 

Elke kersverse ouder weet dat nachtenlang niet goed kunnen slapen je gewoon een beetje gek maakt. Je kunt niet meer goed nadenken, moeilijk van dingen genieten. Slaaponthouding is een zeer effectieve martelmethode. En dan lijkt dat "Wonderland of the Pacific" opeens een stuk minder aantrekkelijk. 

Bron 

Is Nieuw-Zeeland wel een optie? 

Gelukkig zat ik me ondertussen te bedenken dat het toch wel een beetje jammer is dat er in Nieuw-Zeeland geen cacao groeit. Inderdaad te koud dus! De twee maanden op Samoa, een eiland in de Stille Oceaan overgroeit met cacao, deed me realizeren dat dat toch wel heel tof is. En laat het klimaat in Panama daar nu ook bij uitstek voor geschikt zijn. Panama ligt om de hoek van de bakermat van cacao, de Amazonebekken, wat de biologische herkomst van de plant is. 

Land, whenua, tierra, waar cacao zou kunnen groeien, waar ik bomen kan planten. Theobroma cacao bomen, maar ook andere bomen. Lokale boomsoorten, fruitbomen, schaduwbomen, klimbomen en hangmatbomen. En maakt het, afgezien het klimaat dan, uit waar dat land ligt? 

Ik luisterde laatst een podcast waarin een theorie werd geopperd voor het feit dat sommige mensen, en dan vooral vrouwen, gelukkiger zijn dan andere. 

"Marcus has worked to determine the thing that the happiest women are doing right. The results are jolting. Far from trying to find balance in their lives, they explicitly seek imbalance. They embrace the chaos, and the competing responsibilities and choose to “tilt” toward the stuff that strengthens them, or that brings them joy and love."

Leunen in de richting van wat je gelukkig maakt, waarbij je "de balans" verliest. Maar dat dat niet erg is. Het echoot een beetje wat Elizabeth Gilbert schreef in Eat, Pray, Love

"To lose balance sometimes for love is part of living a balanced life."

Dus. Wat mij gelukkig maakt is cacao, land, met de voeten in de aarde, zaadjes zien ontspruiten, werken met de overvloed van moeder natuur en wegleunen van de schaarste. Rondreizen en wortel schieten zijn lastig te combineren. Wellicht komt het moment eraan dat ik wegleun van reizen, en toeleun naar bomen planten. Hoewel je ook prima bomen kunt planten als je op reis bent. En Zuid-Amerika toch echt nog zeker even bezocht moet worden. 

Maar we zijn stiekum op zoek naar land, in Panamá, om een cacao plantage te beginnen. De whenua van Kevin, de "plaats van veel vis" of "veel vlinders" of gewoon "erg ver weg" (de meningen over de herkomst van het woord Panamá zijn verdeeld), waar zijn neus zich gedraagd. Betekent niet dat we Nieuw-Zeeland nooit meer gaan zien. En naar Nederland zal ik altijd terugkomen natuurlijk 💛 

Kom je op bezoek als de cacaobomen straks staan?

Wilde cacao in buurt van Gamboa Rainforest Reserve



woensdag 16 november 2022

Koko Samoa

Ruim een maand alweer zit ik op een eilandje midden in de Pacifische Oceaan, en het is hier heerlijk ("drink met mijn billen bloot, melk uit een kokosnoot") :-) 


Na de Pacific Cacao & Chocolate show waren we van harte uitgenodigd door Floris Niu om bij haar te verblijven en mee te helpen op haar cacao plantage. Dat lieten we ons geen twee keer zeggen. Na ons huisje op wielen verkocht te hebben (binnen één dag zowaar!) en al onze bezittingen weer naar een backpack te hebben verminderd waren we vrij om naar Samoa te vliegen. Kevin is ondertussen alweer terug in Nieuw-Zeeland voor werk en housesits, en het rondrijden in zijn nieuwe kleine campervannetje (echt mini). Ik zit hier dus nog, omringt door cacao en chocolade, of zoals ze het hier noemen: Koko Samoa. 

Samoa is een van de weinige landen in de wereld waar cacao is geïntroduceerd en de lokale bevolking het vervolgens compleet in hun eigen cuisine heeft geadopteerd. Niemand in Ivoorkust of Ghana (waar gemiddeld 70% van de cacao in de wereld vandaan komt) drinkt thuis warme chocolade of eet cacaobonen. Maar hier weet iedereen hoe je van tree to bar gaat, hoewel ze daarbij wel een paar stappen overslaan. Zo fermenteren ze niet, de bonen gaan vers vanuit de vrucht op de hete plaat boven een vuur om te roosteren (elke chocolademaker zou hier van gruwelen). De bonen, helemaal zwart gebrand, worden vervolgens wel gepeld, en dan tot moes geslagen in een houten of ijzeren vijzel. De cacaoboter komt daarbij vrij, wat het geheel tot een pasta maakt, wat in een plastic zakje in een papieren bekertje wordt gegoten. Knoopje erin en klaar voor de verkoop! Om het te bereiden stop je het blok in een pan of ketel met water en (veel te veel) suiker, en laat het koken. Als iemand zelf geen cacaobonen heeft, kunnen ze de vruchten op de markt kopen om toch thuis Koko Samoa te kunnen maken. Het is heerlijk om in een land te zijn waar cacaovruchten in al hun glorie op de markt verkocht wordt!

Gelukkig fermenteren we op de plantage van Ms Sunshine wel, en we hebben sinds we zijn aangekomen minstens drie keer een flinke oogst binnengehaald. Ook hebben we tijd met de cacaobomen doorgebracht, en deze leren snoeien en vertroetelen. Er staat een cacaoboom voor de deur, met een box fermenterende bonen ernaast, en daarnaast een tray met bonen die aan het drogen zijn. Zijn ze droog, dan komen ze naar binnen, waar ik er naar hartelust mee mag spelen.

De cacao oogst openen voor fermentatie

Cacao op de lokale markt in vers geweven manden

Lekker aan het oogsten (er zat een mier in mijn oog??)

De cacao vrucht is heerlijk zoet en fris, denk lychee of mangosteen

Ms Sunshine herself! Our mentor and amazing friend :-)

In Samoa leeft 97% van de bevolking voor een groot deel van wat ze zelf verbouwen. Naast cacao groeit er hier dus nog van alles anders in de tuin: papaya, mango, avocado, taro, broodvrucht, guava, cassave, ananas, banaan, limoen, zuurzak en wilde spinazie. En uiteraard: kokosnoten! Een van onze taakjes hier is het maken van verse kokosmelk. En daar ben je wel even mee bezig. Eerst moet je de droge kokosnoten onder de palmen vandaan verzamelen (en daarbij oppassen dat je geen kokosnoot op de kop krijgt!), en hier vervolgens de hardnekkige vezelige schil vanaf breken. Dan heb je de binnenvrucht te pakken, met zo'n gezichtje erop, die je met een paar raken klappen met de achterkant van een groot mes netjes in twee helften openbreekt. Het kokoswater komt eruit, en je hebt aan twee kanten kokosvlees, dat je met een speciaal stoeltje met een rasp handmatig uitraspt. Heb je eenmaal een berg kokosraspel, dan moet je het uitknijpen, ook weer met de hand, waardoor er een straaltje glorieuze, verse en volvette kokosmelk uitkomt. Niets lekkerder dan een beker Koko Samoa met verse kokosmelk. 

Cacao lekkers aan het maken

Kevin aan de kokosrasp

Samen op weg naar Apia, de hoofdstad, hier 20 min met de bus vandaan

We leven hier dus letterlijk van het land, en van de zee, want overal is vis. Oka is een soort ceviche, maar dan met kokosmelk. Je kunt overal viscurry krijgen. Alle andere gerechten hebben meestal ook kokosmelk trouwens, van tarobladeren (palusami) uit de speciale steen/aarde-oven (umu) tot in kokosmelk gekookte bananen. Waarom zou je iets zonder kokosmelk koken als het ook mét kan? De kokospalm wordt hier "The Tree of Life" genoemd, die naar drinken en voedsel ook (bouw)materialen levert. Geef mij een vers palmblad en ik weef een mand voor je! 

Ik heb nu nog anderhalve week te gaan en voel me zo thuis dat afscheid nemen van Floris en van dit eiland niet makkelijk zal zijn. Lekker naar de Nederlandse winter jeeej... Maar ook naar een Nederland gevuld met mooie lieve mensen waar ik onwijs naar uitkijk. Gaan we warme chocolade drinken samen?

Een weekendje aan het strand met mijn honeybun 😍

Samen met vrienden eten

Mmm verse vis in kokosmelk in een fale, een traditioneel huisje aan het strand